من طراح هستم … ولی اشتباهی بودم!

خیلی از ما طراحان مثل «مرد هزار چهره» راه را اشتباه می‌رویم، گاه از سر ناچاری تن به اشتباه کارفرما و توقعات بی موردش می‌دهیم و گاه، شیطنت و زیاده خواهی خودمان است که برای گرفتن پروژه‌، ادعای «طراح همه فن حریف بودن» می‌کنیم. همه اینها زاییده رابطه غیرحرفه‌ای طراحان و کارآفرینان است. پس بهتر است قبل از اینکه به «من اشتباهی بودم» اعتراف کنیم، بدانیم دقیقا جایگاه و تخصص ما چیست و در چه زمینه‌هایی توانایی داریم.

اگر دقت کرده باشید، سخت است که با یک عنوان یا عبارت به دیگران بفهمانم شغلمان چیست. معمولا می‌گوییم «طراح هستم». اما طراحی دامنه وسیعی دارد. از طراحی صنعتی ( مکانیک، معماری، خودرو و …) گرفته تا چاپ ( مجله، پوستر، لوگو و …) و تکنولوژی ( وب سایت، نرم افزار و …) همه و همه طراحی محسوب می‌شوند و هر کدام قوائد و قوانین مخصوص به خود را دارند. وضعیت ما مانند «چندلر» در سریال Friends است که هنوز هم دقیقا نمی‌دانم که بالاخره شغلش چه بود.

البته صرفا بحث عنوان شغلی نیست، این داستان پیش‌زمینه اکثر مشکلاتی است که با کارفرمایان داریم. وقتی آنها نمی‌دانند که دقیقا چه کاری انجام می‌دهیم، چطور توقع داریم قیمت‌های غیرمعمولی را که در حقیقت کمترین دستمزد برای انجام روند صحیح پروژه‌ است، بپذیرند وقتی که فکر می‌کنند در نهایت خروجی کار، یک طرح زیبا است.

در ادامه، به بیانی ساده به تعریف هر یک از زمینه‌های طراحی نوین می‌پردازم با این هدف که کارفرمایان دقیقا بدانند به چه طراحی نیاز دارند و در جای صحیح، هزینه کنند و از طرفی ما طراحان نیز جایگاه خود را بهتر بشناسیم و راه درست را برای ادامه فعالیت خود انتخاب کنیم.

طراح تجربه کاربری User Experience Designer

طراحان تجربه کاربری در درجه اول نگران این هستند که «محصول چه حسی را ایجاد می‌کند و چگونه ملموس‌تر می‌شود». یک مشکل، تنها یک راه حل ندارد. طراح تجربه کاربری، برای حل یک مشکل خاص، راه‌های زیادی را ارائه می‌دهد. مسئولیت اصلی طراح تجربه کاربری این است که اطمینان حاصل کند محصول، گام به گام درست و منطقی عمل می‌کند. یکی از راه‌های انجام این کار، آزمون کاربردپذیری است. البته بنا به ابعاد پروژه، بودجه شرکت و نوع محصول، روش‌ها و تکنیک‌های خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرد که استفاده صحیح از هر کدام به تشخیص طراح یا پژوهشگر تجربه کاربری، بستگی دارد.

• خروجی آنها: اسکچ / استوری بورد / نقشه سایت
• ابزارهای مورد استفاده: Photoshop / Axure / Sketch/ Illustrator / Fireworks / InVision
• ممکن است این عبارت را از آنها شنیده باشید: پس از ثبت نام کاربر، ما باید «صفحه تشکر» را نشان وی بدهیم.

طراح رابط کاربری User Interface Designer

بر خلاف «طراحان تجربه کاربری» که نگران حس محصول و ملموس بودن آن هستند، «طراحان رابط کاربری» مسئول پیاده سازی محصول هستند. آنها مسئول طراحی هر صفحه یا بخشی هستند که کاربر با آن در ارتباط است و اطمینان حاصل می‌کنند که رابط کاربری همان ارتباطی را که طراحان تجربه کاربری مد نظر داشتند، با کاربر برقرار می‌کند. به عنوان مثال، طراح رابط کاربری، داشبوردی را می‌سازد که اطلاعات مورد نیاز کاربر را که پیش از این توسط «طراح تجربه کاربری» مشخص شده، در بالای آن با تفکیک مناسب نمایش داده شده است. مسئولیت حفظ قوائد و چارچوب‌های طراحی نیز با «طراح رابط کاربری» است. مثلا اینکه در همه بخش‌های محصول، خطاها یا لینک‌ها با یک ظاهر مشخص برای کاربر نمایش داده شوند.

مرز بین طراح رابط کاربری و طراح تجربه کاربری، بسیار واضح و مشخص است و توصیه می شود در شرکتهای بزرگ یا پروژه‌های ارزشمند، این دو وظیفه تلفیق نشوند. اما به طور معمول در ایران، به دلیل آگاه نبودن کارفرما یا صرفه‌جویی در هزینه‌ها، این دو نقش یکی در نظر گرفته می‌شوند.

• خروجی آنها: اسکچ / نمونه اولیه / وایرفریم
• ابزارهای مورد استفاده: Photoshop / Axure / Sketch / Illustrator / Fireworks
• ممکن است این عبارت را از آنها شنیده باشید: دکمه ثبت نام و ورود باید گوشه سمت راست بالای سایت باشند!

گرافیست Graphic Designer

گرافیست، کسی است که با پیکسل ها سر و کار دارد! احتمالا از هرکسی بپرسید که طراح کیست، چنین نقشی به ذهنش می‌رسد. گرافیست، نگران این نیست که چطور صفحات به هم لینک می شوند یا چگونه مشتری با محصول ارتباط برقرار می‌کند. به جای آن، آنها تمرکز می‌کنند که چطور آیکون، دکمه های کنترل و المانهای بصری زیبایی خلق شود.

آنها جزییات بصری را به خوبی طراحی می‌کنند. از مرحله ای که محصول در حد ایده است تا زمانی که آماده استفاده می‌شود، از همه لحاظ و در تمامی رزولوشن‌ها، اقلام مورد نظر یک برند را طراحی می‌کنند و جلوه منحصر به فردی به وجود می‌آورند. برخی شرکت‌ها هر دو سمت «طراح رابط کاربری» و گرافیست را یکسان در نظر می‌گیرند و یک نفر را برای آن استخدام می کنند.

• خروجی آنها: طرح‌های دقیق و المان‌های بصری با رنگ آمیزی زیبا
• ابزارهای مورد استفاده: Photoshop / Sketch / Illustrator
• ممکن است این عبارت را از آنها شنیده باشید: این دکمه سر جای خودش نیست و باید یک پیکسل به سمت چپ برود!

طراحان انیمیشن Motion Designer

تاحالا به حس متفاوت استفاده از بیشتر نرم افزارهای ایرانی و نمونه‌های برتر جهانی فکر کرده‌اید؟ همیشه گوشه ذهنمان این فکر است که: «یه جای کار می‌لنگه». اغلب، تفاوت در انیمیشن‌های کوتاه استفاده شده در نرم افزار است. انیمیشن ظریف و زیبایی که هنگام رفرش کردن ایمیل در نرم افزار موبایل رخ می دهد را به خاطر دارید؟ باورتان می‌شود آنها برای ساخت این بخش‌های کوچک تیمی از طراحان استخدام کرده‌اند؟

برخلاف گرافیست‌ها که با المانهای ایستا سر و کار دارند، طراحان موشن، انیمیشن‌های داخل نرم افزار را طراحی می‌کنند. آنها به این فکر می‌کنند که وقتی کاربر، بخشی از نرم افزار را لمس کرد، رابط کاربری چه عکس العملی نشان می‌دهد؟ به عنوان مثال آنها تصمیم می‌گیرند که منو چگونه وارد صفحه می‌شود؟ چه افکت‌هایی باید استفاده شود یا یک دکمه چه حرکت و تغییری دارد. وقتی این مهم به درستی لحاظ شود، موشن بخش جدایی ناپذیری از رابط کاربری می‌شود که کاربر را برای استفاده از محصول، راهنمایی می‌کند.

البته معمولا روند طراحی انیمیشن برای ما به این صورت است که برنامه‌نویس هنگام پیاده کردن صفحات، انیمیشن مورد نظر خودش را نیز می‌سازد و این پایان کار است … بعد از آن طراحان با دلیل و منطق و قسم و آیه هم نمی‌توانند آنان را قانع کنند که این انیمیشن بی‌جاست و اکت اضافی دارد و حس درستی منتقل نمی‌کند و … در نهایت جامه دریده و سر به بیابان می‌گذارند و از آن طرف هم برای اینکه سریعتر نرم افزار وارد بازار شود، از تغییر این قسمت به ظاهر «بی اهمیت» صرفه نظر می‌شود و به قول معروف: «و شد آنچه که شد … »

• خروجی آنها: تصایر متحرک یا فیلم‌های کوتاه از بخش‌های مختلف محصول
• ابزارهای مورد استفاده: AfterEffects / Flash / Origami
• ممکن است این عبارت را از آنها شنیده باشید: منو باید از سمت چپ و با سرعت 800 میلی ثانیه وارد صفحه شود!

پژوهشگر تجربه کاربریUX Researcher

پژوهشگر تجربه کاربری، مدافع نیازهای کاربر است! هدف این پژوهشگران، پاسخ به این 2 پرسش است : «کاربران ما چه کسانی هستند» و «کاربران ما چه می خواهند». به طور معمول، این وظیفه مستلزم مصاحبه با کاربران، تحقیقات بر روی داده‌های بازاریابی و جمع‌بندی یافته‌هاست. طراحی، یک فرآیند دائم التکرار است. پژوهشگران ممکن است به این پروسه با متد هایی مثل A/B Testing کمک کنند تا بفهمند کدام طرح بیشترین کمک را به رفع نیازهای کاربر می‌کند. پژوهشگران رابط کاربری، معمولا مهره اصلی شرکت‌های بزرگ هستند جایی که دسترسی به حجم زیادی از اطلاعات، به آنها فرصت فراوانی می‌دهد که به نتایج آماری معناداری برسند. همکاری نزدیک با تیم طراحی محصول برای شناسایی عناوین تحقیق، موقعیتی را بوجود می‌آورد که می‌توان به هر 2 مسئله رفتار و نگرش کاربر به طور همزمان پرداخت. معمولا طراح تجربه کاربری، نقش پژوهشگر تجربه کاربری را نیز ایفا می کند.

• خروجی آنها: شخصیت کاربران / نتایج A/B Testing / مصاحبه‌ها
• ابزارهای مورد استفاده: میکروفون / کاغذ و قلم / پوشه‌های مملو از اسناد و مدارک / Visio / power Point
• ممکن است این عبارت را از آنها شنیده باشید: بر اساس تحقیقات ما، کاربران معمولا …

برنامه نویس رابط کاربری UI Developer

وظیفه برنامه نویس رابط کاربری، ساخت کاربردی ظاهر محصول است. معمولا طراح رابط کاربری، طرح گرافیکی نهایی را به برنامه نویس تحویل می‌دهد که به آنچه کاربر می‌تواند با آن کار کند، تبدیل شود. همچنین برنامه نویس رابط کاربری مسئول کدنویسی انیمیشنی است که طراح موشن می سازد. اگر در رزومه خود, عبارت طراح UI نوشته اید، احتمالا پیشنهادهای همکاری داشته اید که در اصل، نیاز به برنامه نویس رابط کاربری داشته‌اند و اشتباها فکر می‌کنند شما فرد مورد نظر هستید.

• خروجی آنها: کدهای صفحات و بخش‌های مختلف رابط کاربری
• ابزارهای مورد استفاده: CSS / HTML/ JavaScript
• ممکن است این عبارت را از آنها شنیده باشید: سیستم گرید بندی ستونی 960 در 12 استفاده می‌کنم!

طراح محصول Product Designer

طراح محصول، اصطلاحا به کسی گفته می شود که به طور عمومی درگیر جمع بندی و خلق ظاهر و باطن و حس محصول است. نقش طراح محصول، به طور شفاف تعریف نشده است و در هر شرکتی، تعاریف جداگانه‌ای دارد. طر اح محصول ممکن است کمی کد نوشتن بلد باشد، تحقیقات کاربری انجام دهد یا المانهای بصری طراحی کند.

از آغاز تا پایان، طراح محصول کمک می‌کند که مشکلات اولیه شناسایی شوند، بنچ مارکها را تعریف می‌کند، می‌آزماید و تکرار می‌کند تا به راه حل‌های خوبی برسد. برخی شرکت‌ها که می‌خواهند همکاری و یکدستی بیشتری بین طراحان مختلف وجود داشته باشد، این نقش را استخدام می‌کنند. برخی شرکت‌ها هم این مسئولیت را به طراح رابط کاربری می‌دهند.

دنبال یک طراح می گردم‌!

این جمله‌ای است که اخیرا در استارت آپ‌ها از آن استفاده می‌کنند. آنها یک نفر را می‌خواهند که همه این کارها را بتواند انجام دهد. کسی که بتواند آیکون‌های زیبا طراحی کند، تست‌های مختلف از محصول بگیرد، به طور منطقی و به بهترین شیوه المان‌ها را روی صفحه بچیند و حتی مقداری برنامه نویسی ظاهر بلد باشد! شرکت‌های کوچک هم معمولا چنین توقعاتی دارند.

به این علت است که با روحیه «یه طرح می زنم از اینستاگرام هم بهتر!» پروژه را شروع می‌کنیم و در نهایت کار در حد «نرم افزار بانک اقتصاد نوین» می‌شود. وقت آن رسیده باور کنیم اینکه وقتی از تلگرام یا جیمیل استفاده می‌کنیم، حس خوبی داریم و همه چیز به نظرمان زیبا، روان و سر جای خودش است، اتفاقی نیست. آنها تیم‌های چند ده نفره از طراحان را تشکیل داده‌اند تا محصولی بی نقص تولید کنند.

برای گرفتن بهترین نتیجه لازم نیست که همه این تخصص‌ها را خودمان کسب کنیم، بهتر است جایگاه خود را بشناسیم و با توجه به تخصص و علاقه در یک زمینه از طراحی، حرفه‌ای شویم. بیایید به کار تیمی روی بیاوریم که منجر به کثرت آرا و نظرات شده و در نهایت به پیشرفت پروژه و تحویل یک کار حرفه‌ای منتهی می‌شود.

خلاصه این مقاله را می‌توانید در نوشته بعدی «طراح اشتباهی به روایت اینفوگرافیک» مشاهده کنید.